TWEE OUD-MISSIONARISSEN,
LEDEN VAN HET AFRIKA-EUROPA NETWERK,
GINGEN ALS VERKIEZINGSWAARNEMERS NAAR CONGO.

 

Zoals in nr.75 van de nieuwsbrief AEN vermeld stond, zijn Jan Claveaux, Frater van Tilburg, en Cor van den Brand, Missionaris van Afrika, op uitnodiging van CMC Mensen-met-een-Missie naar Congo geweest om waarnemer te zijn bij de tweede ronde van de presidentsverkiezingen. Zij geven hier verslag van hun ervaringen.

 

VERSLAG VAN JAN CLAVEAUX

 

“Na aankomst in Kananga waar ik van 1962 tot 1975 gewerkt heb in het onderwijs, maken we kennis met de lokale situatie en de organisatie van de verkiezingen. Alles verloopt in een goede sfeer. En zo kunnen we aan de slag gaan om als waarnemer onze plaats in te nemen.

 

Op zondag  29 oktober zal de tweede ronde van de presidentsverkiezingen plaats hebben en zullen tevens de afgevaardigden voor de provinciale staten gekozen worden. Daags ervoor maken we een ronde om de kiesbureaus te inspecteren. Het merendeel zijn scholen, die plaats bieden aan vier of vijf kiesbureaus, wat duidelijk door rood-witte linten wordt aangegeven.

Al het materiaal is ter plaatse tijdig aangeleverd. We maken er kennis met collega’s uit Congo zelf en uit andere landen. ’s Avonds gaan we met de kippen op stok, want de wekker voor de volgende dag staat op half 5.

 

Op zondagmorgen moet ik om half 6 mijn waarnemerpost betrekken in het Hotel des Postes. Zo heet het nog steeds en er staan rijen postbussen in de hal en er zijn loketten met bordjes welke handelingen er verricht worden, maar er wordt geen brief meer verhandeld, en geen frank ingenomen of uitbetaald. Het staat er allemaal werkeloos. Nu zijn er kiesbureaus gevestigd.

 

Bij de ingang zijn de lijsten van kiezers en de stembiljetten opgehangen. Als je naam op de lijsten staat, word je door het eerste lid van het kiesbureau binnen gelaten. Daar zitten de andere 4 leden van het kiesbureau, die ook ieder een vaste taak hebben. De eerste neemt je stemkaart in en controleert of je op de lijst staat. De president geeft je een stembiljet met de foto’s van Kabila en Bemba  erop en je gaat naar een stemhokje. Vervolgens stop je het stembiljet in een stembus.

 

De secretaris geeft je een stembiljet van 5 grote lappen papier met 100 tot 200 of meer foto’s van kandidaten erop voor de provinciale staten. Daarna een ander stemhokje en een andere stembus. Het vierde lid laat je de lijst tekenen of duimen achter je naam en je vinger in de onuitwisbare inkt dopen. Stemhokjes en stembussen zijn van gekleurd karton en zijn in elkaar geknutseld door handige vingertjes die bij IKEA gewerkt moeten hebben. Ze hoeven maar een dag dienst te doen.

 

Alles verloopt in een religieuze stilte. De waarnemers nemen waar of alles goed gebeurt en moeten hierover een vragenlijst invullen en deze met een vaste code als sms’je doorsturen naar een centraal nummer in Kinshasa.

 

Alles verloopt naar wens, dus kan ik met mijn congolese partner op pad gaan om andere stembureaus te gaan bezoeken. Mij valt de twijfelachtige eer te beurt om de periferie te gaan inspecteren, zo’n 20 à 30 kilometer buiten de stad. We bezoeken zo de uiteinden van Kananga. In de stille natuur van de zondag komen we bij vervallen schooltjes die 4 kiesbureaus hebben. De algemene klacht die we daar horen is dat toen ze de materiaaldozen open maakten, ze wel de lampen, maar niet de batterijen vonden. Ze moeten dienen om ’s avonds de stemmen te kunnen tellen, want elektriciteit is daar niet.

 

Tegen 17.00 uur moeten we weer terug zijn bij het eerste stembureau van deze morgen. En daar begint tegen 18.00 uur de telling van de stemmen. Al gauw is het aarde donker. Als voornaam stembureau beschikken ze hier over twee lampen. Naast de 5 leden van het bureau zijn er waarnemers en afgevaardigden van de politieke partijen aanwezig.

 

Elk stembiljet wordt door de secretaris omhoog gehouden, zodat iedereen het kan zien en zij/hij leest hardop de naam van de gekozen kandidaat voor. Na een dik uur en honderden stembiljetten, komt er uit dat Bemba hier een overweldigende meerderheid heeft behaald. Daarna wordt procesverbaal opgemaakt van de uitslag en begint de telling van de provinciale stemmen.

 

Tegen 10 uur is ook deze klus geklaard en het procesverbaal opgemaakt. De waarnemers moeten ook over deze beide tellingen verslag uitbrengen met een sms’je. En dan kan iedereen naar huis. We zijn vanaf 5 uur ’s morgens de hele dag in touw geweest, geen of weinig eten en drinken. Geen ruzie, geen onvertogen woord, de hele dag rustig doorwerken. Wel grapjes en heerlijk gebabbel. Een les in democratie. Ik heb er graag aan meegewerkt.

 

Het was voor mij heerlijk terug te zijn in Kananga en vele oude bekenden te ontmoeten en plaatsen en gebouwen terug te zien waar ik vroeger gewerkt en geleefd heb. Heerlijk!”.

 

VERSLAG VAN COR VAN DEN BRAND

 

Bukavu, Oost Congo, 27 oktober 2006.

 

Na 24 uren reizen, vliegen, wachten en tenslotte een autorit van 5 uur door de mooie natuur van Rwanda ben ik behouden aangekomen in Bukavu.

 

De hoofdstad van Rwanda. Kigali, was voor mij een positieve verrassing: er wordt veel gebouwd, het is een propere stad met prima asfaltwegen overal waar we langs gekomen zijn op weg naar Bukavu, en nergens vuil langs de weg. Daar kan ons landje nog van leren!

 

Al wie in Kigali op het vliegveld aankwam met een plastic tas, werd dringend verzocht deze in te leveren, en kon hij/zij ter plaatse een andere tas kopen; ze willen het plastic buiten het land houden!

 

 

“Toen ik na 18 jaar afwezigheid echter de stad Bukavu binnenreed, wist ik niet wat ik zag: het was een ontnuchtering voor me: een vuile stad, afgebladderde huizen, en zeer slechte wegen, veel gaten en weinig asfalt, de auto’s en bromfietsen zigzaggen over de wegen om de gaten te vermijden. Wat zag die stad met haar straten en gebouwen er desolaat uit; ik kende niets terug en was er ontdaan van. Het was alles behalve een blijde intrede, laverend  tussen de gaten in het asfalt, inzoverre die er nog was. Alles grauw, grijs en vuil, geen enkele kleur.

 

Overal zag je de verkiezingsaffiches, de foto' s van de 2 presidentskandidaten, hier in Bukavu vooral van Joseph Kabila, want Jean-Pierre Bemba is hier niet in tel, integendeel.

 

Op het Provincialaat van de Witte Paters werd ik van harte verwelkomd: ik kwam thuis bij mijn collega’s  Missionarissen van Afrika Er zijn enkele confraters die ik nog ken van vroeger toen ik hier werkte van 1964 tot 1973.  En verder nieuwe gezichten. Ik ben die dag vroeg naar bed gegaan en heb er alle vermoeidheid uitgeslapen. Ik probeer hier het ritme van de communiteit te volgen en dat is vroeg opstaan, zo tegen 6 uur, maar ik ga ook vroeger naar bed.

 

De eerste dag in Bukavu zit erop. We zijn met alle waarnemers bijeen geweest, een tiental Nederlanders, en veel Congolezen die ons zullen vergezellen op de verkiezingsdag.

 

Eerst een terugblik op de eerste verkiezingsronde: hier is alles goed en rustig verlopen. Ze rekenen erop dat het ook nu weer het geval al zijn.

 

De organisatie is in handen van de CDCE (zie voor meer over die organisaties in “Van HER en DER” nr.75 ) en de EU; en de uitwerking gebeurd mede met ICCO en Cordaid, die o.a mijn vervoer van Kigali naar Bukavu geregeld hebben.

De plaatsen waar we moeten waarnemen werden verdeeld; en ook de Congelose collegas die ons vergezellen. Mijn collega is een jonge Congolese advocaat, die lid is van de organisatie “Jérémie”, die zich inzet voor arme luiden, en nu hier in het bijzonder voor verkrachte vrouwen en meisjes; hij zet zich daar als advocaat voor in.

gebakken bananen, vlees en vis en maniok werden op tafel gezet, de bediende kwam rond met een bak water om je handen te wassen en dan kon je met je handen je gaan bedienen. Het was lekker eten.

 

Toen ik rond half 4 thuis was, kwam mijn Congolese partner Cicero nader kennis maken, we zijn bij hem thuis langs gegaan en een hebben een kaartje gekocht om mijn mobieltje op te waarderen. Ik wen eraan, en leer iedere dag wat bij.

 

s'Avonds hebben we thuis een gezellig afscheid gevierd van enkele jonge Witte Paters kandidaten, die hier een paar maanden een swahili talencursus gevolgd hebben, en nu anderhalf jaar stage gaan doen in het binnenland - voordat ze hun theologie studie gaan vervolgen: sympathieke jonge lui: een Pool, een Braziliaan en een Keniaan.

 

Ik maak het prima, ben blij Congo en de mensen terug te zien. Bij de waarnemers-bijeenkomst kwam iemand op me af . Hij kende me nog terug van het plaatselijke klein Seminarie waar ik in 1966/1967 les in engels, wiskunde en grieks gegeven heb en me bezig hield met de voetbal. Hij was blij me terug te zien, hij herkende me aan mijn stem toen ik me voorstelde.

 

 

Op zaterdag bezochten we ze en op zondag om half 6 startten ook wij bij het eerste stembureau en gingen daarna naar alle andere stembureaus. Overal verliep alles op wieltjes, ze hadden ervaring opgedaan bij de eerste stemronde en kenden hun vak. Wat mij opviel was dat op die 53 bureaus maar 3 vrouwen president van zo’n bureau waren, alle anderen waren mannen.

 

De vele analfabeten die niet konden lezen noch schrijven werden goed door de presidenten en anderen geholpen bij het stemmen. Alles verliep heel rustig. Overal waren langs een muur plaatsen beschikbaar voor waarnemers en politieke afgevaardigden, bijna allemaal congolezen, die in grote getale aanwezig waren.

 

Op een plaats was ik nummer 60 op de lijst waarop we onze namen moesten schrijven. Ze waren blij dat er internationale waarnemers aanwezig waren. Bij ons waren ze op de verkiezingsdag om 23.30 uur klaar met de tellingen, maar van anderen hoorde ik dat ze tot 4 uur ’s morgens en later bezig geweest zijn, vooral vanwege het weinige en slechte licht van lampen en kaarsen. In ons stembureau had Bemba maar 8 van de 350 stemmen, de rest was voor Kabila. Zo was het overal in het oosten van het land waarvan hij ook afkomstig is.

 

Wat me vooral getroffen heeft is de geweldige inzet van de Congolese organisaties, kerken en maatschappelijke groepen. Ze hebben veel werk verzet voor de bewustwording van de verkiezingen, de mensen wisten wat ze kwamen doen en wat het betekende.

 

En ook voor de waarnemingen: ze hebben 50.000 mensen gevormd om dit te doen overal in het land. Onze groep van 100 Europeanen viel daarbij in het niet, en ook de andere groepen waarnemers van de Europese Unie, uit Amerika en andere landen van Afrika.

 

Zelf zeiden de Congolese organisaties ook: “vroeger kende men ons niet in ons eigen land, nu hebben we onszelf op de kaart gezet en zullen ze naar ons luisteren,en.. we zullen ze doen luisteren.”

Dat is positief voor de ontwikkeling van het land en voor de regering, op wie na de verkiezingen de zware taak wacht om het land op te bouwen.

Laten we het hopen samen met hen. Leve Congo!!”.

 

Kijk op Afrika Europa Netwerk!

Afrika-Europa Netwerk

e-mail: aen@planet.nl

web www.afrikaeuropanetwerk.nl